Từ thuở hồng hoang của văn minh nhân loại, hai tác phẩm Iliad và Odyssey của Homer đã sừng sững như những tượng đài bất hủ của văn học Hy Lạp cổ đại, là ngọn hải đăng soi sáng cho cả nền văn minh phương Tây. Nhưng điều gì đã tạo nên sức sống mãnh liệt cho Iliad, bản trường ca bi tráng về cuộc chiến thành Troy? Liệu chỉ là một câu chuyện thần thoại thông thường, hay ẩn chứa trong đó là những giá trị nhân văn sâu sắc vượt thời gian?
Bài viết này sẽ đưa bạn du hành ngược dòng lịch sử, khám phá những góc khuất đầy bí ẩn và lôi cuốn của sử thi Iliad, từ bối cảnh ra đời, nội dung cho đến những bài học nhân sinh bất hủ.
Iliad – Hành Trình Từ Lời Ca Truyền Miệng Đến Tác Phẩm Văn Học Kinh Điển
Được lưu truyền từ thế kỉ thứ tám trước Công nguyên, Iliad ban đầu tồn tại dưới dạng những lời ca truyền miệng, vang vọng trong các buổi biểu diễn của những thi sĩ rong ruổi khắp đất nước Hy Lạp. Nguồn gốc của tác phẩm cho đến nay vẫn là một ẩn số, với nhiều giả thuyết xoay quanh danh tính thực sự của “cha đẻ” Iliad – nhà thơ mù Homer.
Dù vậy, không ai có thể phủ nhận tầm ảnh hưởng to lớn của Iliad đối với văn học thế giới. “Bài thơ thành Troy” với 15.693 dòng thơ, được chia thành 24 khúc, đã trở thành một trong những tác phẩm văn học kinh điển được dịch ra nhiều thứ tiếng nhất và tiếp tục được độc giả hiện đại đón nhận nồng nhiệt.
Cơn Thịnh Nộ Của Achilleus – Mạch Nguồn Xuyên Suốt Sử Thi Iliad
Iliad không đơn thuần là bản hùng ca mô tả toàn bộ cuộc chiến thành Troy kéo dài mười năm, mà chỉ tập trung vào khoảng thời gian 50 ngày cuối cùng, xoay quanh cơn thịnh nộ của người anh hùng Achilleus.
Khúc dạo đầu của sử thi là lời khẩn cầu của người thi sĩ với các vị thần, cùng với đó là lời nguyền của Achilleus dành cho Agamemnon – vị chỉ huy tối cao của quân Achaian, vì đã cướp đi nàng Briseis – chiến lợi phẩm của chàng.
Cơn thịnh nộ của Achilleus khiến quân Achaian rơi vào thế bị động, để mặc cho quân Troy tấn công dồn dập. Patroklos – người bạn thân thiết nhất của Achilleus, vì muốn xoay chuyển tình thế đã xin phép Achilleus ra trận, nhưng cuối cùng bỏ mạng dưới tay Hektor – vị tướng tài ba của thành Troy.
Biến cố này đã thổi bùng lên ngọn lửa căm phẫn tột cùng trong lòng Achilleus, thúc đẩy chàng quay trở lại chiến trường, quyết tâm trả thù cho Patroklos.
Những Mảnh Ghép Tạo Nên Bức Tranh Hùng Tráng Và Bi Thảm Về Chiến Tranh
Bên cạnh Achilleus, Iliad còn khắc họa sống động chân dung của nhiều nhân vật khác:
- Hektor: Vị tướng quân dũng cảm và đầy lòng trắc ẩn của thành Troy. Anh chiến đấu không phải vì vinh quang cá nhân, mà vì tình yêu dành cho quê hương, gia đình và trách nhiệm với dân tộc.
- Odysseus, Aias, Diomedes: Những vị tướng tài ba, dũng mãnh của quân Achaian, mỗi người một vẻ, góp phần tạo nên những trận chiến bi hùng, oai liệt.
- Helen: Người phụ nữ xinh đẹp bậc nhất trần gian, nguyên nhân gián tiếp dẫn đến cuộc chiến đẫm máu, mang trong mình số phận long đong và nỗi đau khôn nguôi.
- Andromakhe: Hình ảnh người vợ, người mẹ hiền dịu, đại diện cho những mất mát, đau thương mà chiến tranh gây ra cho con người.
Bài Học Vượt Thời Gian Từ Sử Thi Iliad
Iliad không chỉ đơn thuần là bản trường ca ca ngợi lòng dũng cảm, sự hy sinh cao cả của các chiến binh, mà còn là lời tố cáo mạnh mẽ sự tàn khốc của chiến tranh, những mất mát không gì bù đắp được mà nó gây ra.
Tác phẩm cũng là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của tình bạn, tình yêu, lòng trung thành và khát khao vinh quang của con người.
Đọc Iliad, ta như được sống lại một thời kỳ lịch sử hào hùng, được chiêm nghiệm những giá trị nhân văn sâu sắc, để từ đó thêm trân trọng cuộc sống hòa bình và những điều tốt đẹp mà chúng ta đang có.